In het boek schetst Paulien de Winter door middel van actieonderzoek (groepsgesprekken, een landelijke vragenlijst en een aantal verdiepende interviews) een beeld van de handhavers, hun dagelijkse handhavingspraktijk, de ruimte die zij ervaren en benutten voor maatwerk en menselijke maat en hun visie op het wetsvoorstel Handhaving sociale zekerheid.

Handhaving van de inlichtingenplicht van de Participatiewet is de afgelopen vijftig jaar aan meerdere veranderingen onderhevig geweest. De kern van het handhavingsbeleid is verschoven van weinig aandacht voor onterecht gebruik van de bijstand, naar de focus op het pakken van fraudeurs (de invoering van de Fraudewet), en vervolgens naar afstemming op de situatie van de uitkeringsgerechtigde. Bij deze laatste verschuiving ligt de nadruk op meer maatwerk en menselijke maat. Uit het onderzoek komen een aantal hoofdlijnen naar voren:

• er is een brede variatie aan handhavers, zowel in achtergrondkenmerken als in hun visie op uitkeringsgerechtigden, hun definitie van maatwerk en menselijke maat en hun handhavingsstijl
• in de uitvoeringspraktijk is oog voor de uitkeringsgerechtigde
• tegelijkertijd is er in de uitvoeringsprakijk ook angst voor het doorslaan van het beleid naar de te softe kant
• een responsieve overheid vergt tijd, geld en vertrouwen in uitvoerders
• handhavers ervaren een dilemma tussen aan de ene kant willekeur en rechtsongelijkheid en aan de andere kant maatwerk en menselijke maat

Het onderzoek is in 2023 en 2024 uitgevoerd bij de Rijksuniversiteit Groningen en Universiteit Utrecht, met financiering van de Gratama stichting.

Publicatie bekijken: Van hard naar hart?